De Renaissance 1450 - 1600
De term renaissance is het franse woord voor wedergeboorte.
Componisten en kunstenaars waren weliswaar nog steeds in dienst van de kerk of een adellijk hof, maar begonnen meer en meer naam voor zichzelf te maken.
Renaissancemuziek is de Europese muziek geschreven tijdens de renaissance. In tegenstelling tot andere kunstvormen grijpt de renaissancemuziek niet terug op antieke voorbeelden, maar sluit ze aan op de muziek van de middeleeuwen.
Het gaat hier grotendeels om sacrale muziek, zoals de gezongen mis, het motet en het madrigaal. Instrumentale muziek staat in deze tijd nog in laag aanzien, maar neemt in de zestiende eeuw gestadig in belang toe.
Met de opkomst van de middenklasse verhuisden meer en meer mensen naar de steden, die hun vrije tijd doorbrachten met het bijwonen van toneelstukken, concerten en ander entertainment.
Op scholen werd muziekonderricht gegeven, en dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst (ca. 1450) werden bladmuziek en methodeboeken voor luit, blokfluit en gitaar ter beschikking gesteld aan de bevolking.
Hierdoor was de meerstemmige muziek niet langer het privilege van kerk en adel.
Er werden bundels uitgegeven voor thuisgebruik, waarin de muziek wel meerstemmig maar relatief eenvoudig is. Bekende uitgevers-componisten zijn Pierre Attaignant en Tielman Susato.
De muziek uit de vroeg-renaissance werd al steeds meer meerstemmig (polyfonie), maar klinkt voor ons nog wat raar.
De vorm werd eenvoudiger met soepeler en vloeiende melodieën en harmonieën.
Daarnaast werden er ook veel nieuwe instrumenten ontwikkeld in deze periode. Te denken valt aan de viola da gamba (de voorloper van de moderne viool), de gitaar, de harp, de blokfluit, de baroktrombone (de voorloper van de trombone), het klavecimbel en het clavichord.
In de renaissance ontstonden er dansen met uitgebreide variaties, en fantasievormen. De eerste werken voor vierhandig klavierspel en twee klavieren verschenen. Zoals ook in vroeger tijden waren er organisten die beroemd waren om hun virtuositeit en improvisatiekunde, zoals Jan Pieterszoon Sweelinck en John Bull. Het klavecimbel en varianten zoals virginaal en spinet kwamen op voor thuisgebruik in welgestelde families.
Muziek werd echter nog zelden voor een specifiek instrument geschreven: de meeste klaviermuziek kan bijvoorbeeld zowel op orgel als op klavecimbel worden uitgevoerd.
Muziekvormen uit de Renaissance:
Bekende componisten uit de Renaissance
Giovanni Pierluigi da Palestrina
Orlando di Lasso
Jan Pieterszoon Sweelinck
Adriaan Willaert
Jacob Obrecht
Giovanni Gabrieli
Josquin Des Prez
John Dowland
William Byrd
Andrea Gabrieli
Alessandro Striggio
Carlo Gesualdo
