Veel gebruikte tempo aanduidingen bij het piano spelen

Wanneer jij piano aan het spelen bent van bladmuziek, speel je dan alleen de noten die staan voorgeschreven? Of probeer je ook al iets moois te maken van hetgeen je speelt, door bijvoorbeeld de bijgeschreven Tempo aanduidingen toe te passen?
Als je beginner bent wat pianospelen betreft zal je antwoord waarschijnlijk “nee” zijn want je hebt al genoeg dingen om op te letten. Maar als je al een poosje bezig bent is het spelen van het juiste voorgeschreven tempo wel van belang en daar wil ik je in dit artikel graag meer over vertellen.
Stel je voor dat je een vrolijke melodie op de piano speelt, maar je speelt het veel te langzaam. In plaats van vrolijkheid brengt het nu een sombere sfeer over. Of andersom, je speelt een droevig stuk veel te snel, waardoor je aan de emotie van het stuk voorbij gaat.
Met de juiste tempo aanduidingen voorkom je deze verwarring en zorg je ervoor dat je muziek overkomt zoals het bedoeld is.

Speel jij altijd piano volgens het juiste tempo?

Waarvoor zijn tempo aanduidingen bedoeld?

Tempo aanduidingen geven je de richtlijnen om een muziekstuk op de juiste snelheid te spelen.
Ze zorgen ervoor dat je de muziek speelt op de manier zoals de componist (schrijver van het stuk) heeft bedoeld. Met het toepassen van het juiste tempo breng je emotie in je spel en maak je het muziekstuk helemaal je eigen stuk.

Wat is Tempo eigenlijk?

Tempo is de snelheid waarmee je een muziekstuk speelt. Het wordt uitgedrukt in tellen per minuut, meestal aangeduid met BPM (Beats per minute). Een lager BPM getal geeft een langzamer tempo aan en een hoger BPM getal geeft een sneller tempo aan.
Heel vroeger werd het tempo aangeduid met de term “Tempo Giusto” wat het juiste tempo betekent.
Dit is natuurlijk niet erg duidelijk vandaar dat latere componisten een reeks met Italiaanse termen gebruikten. Waarmee het bedoelde tempo al veel duidelijker werd.

En weer later, toen de metronoom was uitgevonden (1820) werd het tempo vaak aangegeven met een getal dat dan op de metronoom was in te stellen.
Een metronoom is een mechanisch of digitaal instrument dat op regelmatige basis tikken geeft, zodat het makkelijker is om precies in het juiste tempo te blijven spelen.
Als je wilt kun je hier het artikel De Metronoom dat ik geschreven heb lezen waarin ik precies uitleg wat een metronoom doet en hoe je hem kunt gebruiken.

Tempo aanduidingen als expressie middel gebruiken

Als pianocoach weet ik maar al te goed dat het niet alleen gaat om de juiste noten te spelen, maar ook om het overbrengen van emotie en gevoel met je muziek.
Stel je voor dat je een muziekstuk speelt in een langzaam tempo waarbij elke noot zorgvuldig en precies wordt gespeeld, dit geeft een gevoel van melancholie. Of andersom:  als je hetzelfde stuk in een snel tempo speelt met verve en kracht dan zal dat een gevoel van opwinding oproepen.

Het tempo geeft je dus de mogelijkheid om het verhaal van je muziek te vertellen en je luisteraar mee te nemen in jouw emoties en gevoel.

Als je de noten en het ritme van een stuk kunt spelen is de volgende stap om het stuk mooi te gaan spelen en daar je gevoelens in te leggen. En dat kun je doen door gebruik te maken van het tempo en de dynamiek. Wat dynamiek precies is en inhoud ga ik je in een ander blog precies vertellen.

Verschillende Tempo aanduidingen

Maar zover is het nog niet want ik wil je eerst vertellen welke verschillende tempo aanduidingen er allemaal zijn, of in ieder geval de meest gebruikte tempi.
Om de verschillende tempo’s / tempi aan te geven worden zoals gezegd Italiaanse termen gebruikt.
Hieronder vindt je een lijst met tempo aanduidingen en een getal. Dit getal is bedoeld voor de metronoom en is een grove aanduiding waar heel goed van kan worden afgeweken (zowel lager als hoger).

Er zijn meerdere tempo aanduidingen die eindigen op:

-issimo wat “meer dan” betekent, en

-etto wat “minder dan” betekent.

Zeer langzame Tempi
Larghissimo – 20
Grave – 40 – Langzaam en plechtig
Lento – 40-60 – Langzaam, slepend
Largo – 40-60 – Breed, langzaam en statig
Larghetto – 60-66 (verklein woord van Largo)
Adagio – 66-76 – Langzaam en rustig

Matig langzaam
Andante – 69-84 – Rustig gaande
Andantino – 76-90

Matig snel
Allegretto – 98-120 – Lichter dan Allegro
Moderato – 108-120 – Gematigd in tempo
Allegro Moderato – Rustiger dan Allegro

Snel
Allegro – 120-138 – Vlug en levendig
Vaak zie je achter Allegro nog toevoegingen staan zoals
– Con Spirito – met geestdrift
– Con Brio – met levendigheid
– Agitato – geagiteerd, onrustig

Vivace – 144-160 – Snel, levendig
Allegro Vivace – 152-168

Zeer snel
Allegro assai – 168-192
Presto – 168-192 – Zeer snel, haastig
Prestissimo – 200-208 – Uiterst snel

Tot slot hieronder nog een aantal termen die in combinatie met de bovenstaande termen gebruikt kunnen worden.

Assai – Veel, zeer, nogal
Molto – Veel
Meno mosso – Langzamer
Piu mosso – Sneller
Poco – Een beetje
Poco a poco – Beetje bij beetje
Accelerando (accel.) – versnellend
Rallentando (rall.) – vertragend
Ritardando – vertragend
Ritenuto (rit.) – langzamer worden
Rubato – het tempo kan versnellen en vertragen
Calando – afnemend in sterkte en snelheid
Stringendo – toenemend in sterkte en tempo

Tempo Primo – terug naar het oorspronkelijke tempo
A Tempo – terug naar begin tempo

Zo zie je dat het piano spelen in het juiste tempo van groot belang kan zijn voor het gevoel dat het muziekstuk oproept. En jij speelt daar een belangrijke rol in.
Heb jij ooit een stuk gespeeld waarbij het juiste tempo een groot verschil maakte in de emotie? Deel je verhaal hieronder!